सायबर गुन्हे
|
गुन्हा |
विवरण |
कायदा/कलम अन्‍वये गुन्हा |
शिक्षा |
|
|
१ |
सायबर पोर्नोग्राफी/ चाईल्ड पोर्नोग्राफी (Cyber Pornography / Child Pornography) |
पोर्नोग्राफी : हा शब्द भारताच्या कुठल्याही
कायदयात लिहिलेला नव्‍हता. परंतु ऑबसीनीटी (Obscenity) म्हणजे अश्लीलता/विभत्‍सता या शब्‍दाबाबत भा.दं.वि. या कायद्‍यांमध्ये याची व्‍याख्‍या आणि आय.टी. ऍक्‍ट मध्ये याबाबत विश्‍लेषण दिले आहे. संगणकावर अश्लील चित्रे पाहणे किंवा जतन करून ठेवणे, इंटरनेटच्या माध्यमातून त्यांचा प्रसार, प्रचार करणे,
डाउनलोड करणे, अश्लील एस.एम.एस.,
इमेल किंवा सोशल वेबसाईट वर कमेंट्स लिहीणे तसेच
कामोद्दीपक किंवा वैषयिक भावना चाळवणारे कोणतेही साहित्य ईलेकट्रॉनीक स्वरूपात
प्रसिध्द करणे किंवा पारेषित करणे किंवा प्रसिध्द करण्याची व्यवस्था करणे ज्यामुळे ज्या
व्यक्ती किंवा लहान मुले ते वाचण्याची
किंवा पाहण्याची किंवा ऐकण्याची
शक्यता आहे त्या व्यक्ती किंवा लहान मुले कुमार्गाला लागण्‍याची किंवा भ्रष्ट विचाराची बनण्‍याची शक्यता
आहे अशी सर्व कृत्ये
पोर्नोग्राफी या सायबर गुन्ह्याअंतर्गत येतात. अशी कृत्ये जो व्यक्ती करीत असेल तो सायबार पोर्नोग्राफी
आणि चाईल्ड पोर्नोग्राफी
करत आहे असे गृहीत धरण्यात येईल. अश्लील चित्रे संगणकावर पाहणे किंवा जतन करून ठेवणे, इंटरनेटच्या
माध्यमातून त्यांचा प्रसार, प्रचार करणे, डाउनलोड करणे, अश्लील एस.एम.एस., इमेल किंवा सोशल वेबसाईट वर कमेंट्स लिहीणे अशी सर्व कृत्ये
पोर्नोग्राफी या सायबर गुन्ह्याअंतर्गत येतात. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ६७अ/६७ब आणि भा.दं.वि. कलम २९२ व २९३. |
पहिल्यादांच
हा गुन्हा केला असेल तर २-३ वर्ष तुरुंगवास व ५ लाख दंड. दुसर्‍यांदा
गुन्हा केला असेल तर ५वर्ष तुरुंगवास व १० लाख दंड.
|
|
२ |
आयडेन्टीटी थेफ्‍ट
(खोटी ओळख) (Identity Theft) |
इंटरनेटच्या काळात व्‍यवसाय, शासन, संस्‍था किंवा वैयक्तीक
अशा सर्व ठिकाणी स्‍वतंत्र ओळख (आयडेन्टीटी)
पुरवली
जाते. ह्या ठिकाणी कर्मचारी क्रमांक, जन्म तारीख, ऑन लाईन युजर आयडी, आयपी अॅडरेस, आयएमईआय नंबर International Mobile Equipment
Identity (IMEI), Media
Access Control (MAC) address अशी
माहिती ओळखण्यासाठी वापरण्यात येते. दुसर्‍या व्यक्तीच्या वरील माहितीची चोरी करून आणि ती व्यक्ती
आपणच आहोत असे लबाडीने दर्शवून स्वत:चा फायदा करण्यासाठी वापरणे याला आयडेन्टीटी थेफ्‍टट् असे म्हणतात. आयडेन्टीटी थेफ्‍ट म्हणतात. आयडेन्टीटी थेफ्‍ट चार
भागात विभागले जातात. १. आर्थीक (Financial) आयडेन्टीटी
थेफ्‍ट २. फौजदारी (Criminal) आयडेन्टीटी
थेफ्‍ट ३. आयडेन्टीटी क्लोनिंग (Identity cloning) ४. व्‍यवसायीक (Commercial) आयडेन्टीटी
थेफ्‍ट. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ४३/६६सी आणि भा.दं.वि. कलम ४१७ व ४१९. |
फसवून किंवा अविश्वासाने ईलेक्‍टॉनिक सही, पासवर्ड वापरले
तर ३ ते ५ वर्षापर्यत तुरुंगवास व रू. १ लाख दंड.
|
|
३ |
सायबर बुलींग (Cyber
bullying) (छळणे/ गुंडगिरी) |
एखादी व्यक्ती, दुसर्‍या व्यक्तीस बदनाम करणे, घाबरविणे
किंवा छळणे या उद्देशाने, ऑनलाईन
ईमेल,
सोशल नेटवर्किंग
साईट,
वेबसाईट, गेम, सेल फोन किंवा मेसेंजरच्‍या
माध्‍यमातुन, कोणताही संदेश पाठवते त्याला सायबर
बुलींग असे म्हणतात. सोशल मिडियाद्वारे खोटी माहिती प्रसारित करून एखाद्यास मानसिक
त्रास देणे, ई-मेल, सोशल नेटवर्किंगसारख्या
इलेक्‍ट्रॉनिक संवाद प्रणालीच्या माध्यमातून इतरांना हानी पोहोचेल, असा मजकूर किंवा
आक्षेपार्ह आशयाचा जाणीवपूर्वक वापर करणे म्हणजे सायबर
बुलींग. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ४३/६६. |
संगणका संबधीत कोणतेही गुन्हे केल्यास त्याला
२-३ वर्षापर्यंत तुरुंगवास व ५ लाखापर्यंत दंड. |
|
४ |
ईंटरनेटवर ऑनलाईन बेकायदेशीर/प्रतिबंधीत वस्तू/साहित्य
विकणे |
ईंटरनेटवर
ऑनलाईन ड्रग्ज,
हत्यारे, वन्यपशू, प्राणी ह्याच्या विक्रीसाठी वेबसाईट बनवल्या जातात तसेच बुलेटीन
बोर्डस असतात त्यावर निलामीमध्ये उपलब्ध असणार्‍या
वस्तूची
माहिती असते.
ह्या विक्रीसाठी काही गुपीत कोड सुध्दा वापरण्यात येतात.
उदा. ड्रग्ज,
कोकेन साठी हनी
हा शब्द वापरला जातो. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ४३/६६. आर्मस्‌
अॅक्ट,
एनडीपीएस अॅक्ट, |
संगणका संबधीत कोणतेही गुन्हे केल्यास त्याला
२-३ वर्षापर्यंत तुरुंगवास व ५ लाखापर्यंत दंड. |
|
५ |
आक्षेपार्ह मजकूर लिहिणे - सायबर डीफेमेशन (Cyber Defamation) |
जेव्हा एखादी व्यक्ती,
दुसर्‍या
व्यक्‍तीबद्दल
जाणीवपूर्वक बदनामीकारक, अपमानकारक, लांछनास्पद,
हानीकारक मजकूर, संगणक व ईतर इलेक्‍टॉनिक स्वरूपात प्रसिध्द करते व त्यामुळे दुसर्‍या व्यक्तीला त्यापासून हानी पोहचते त्याला सायबर डीफेमेशन
म्हणतात. सायबर डीफेमेशनचा उद्देश दुसर्‍या
व्यक्‍तीचे
समाजातील नाव, प्रसिध्दी, प्रतीष्ठा
ह्याला नुकसान पोहोचविणे हा असतो. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ६६अ. भा.दं.वि. कलम ५०० व ५०१. |
२-३ वर्ष तुरुंगवास व दंड. |
|
६ |
आर्थीक गुन्हे (Financial
Crime) |
इंटरनेटच्या माध्‍यमातुन आर्थीक व्‍यवहार करतांना फसवणूक करणे म्हणजे आर्थीक गुन्हा करणे. मोठ्या
प्रमाणात वापरात येणार्‍या
इंटरनेटमुळे तसेच ऑनलाईन आर्थीक
व्यवहारांमुळे, आर्थीक गुन्‍ह्‍यांमध्ये वाढ झाली आहे. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ६६डी. भा.दं.वि. कलम ४१५. |
३ वर्षापर्यंत तुरुंगवास व १ लाखापर्यंत दंड. |
|
७ |
संगणकामध्ये विनापरवानगी, अनाधिकृतपणे प्रवेश
करणे
(हॅकींग) (Hacking) |
सायबर गुन्‍ह्‍यातला
महत्वाचा
गुन्हा म्हणजे हॅकींग. एखाद्या संगणक वापरकर्त्याच्या संगणकामध्ये किंवा संगणकाच्या
विशिष्ट प्रोग्राम मध्ये विनापरवानगी वा अनाधिकृतपणे केलेला प्रवेश म्हणजे हॅकिंग
आणि असे
करणारा म्हणजे हॅकर. जाणीवपूर्वक व ठरवून किंवा दुसर्‍याला नुकसान पोहोचेल
या हेतूने त्याच्या संगणकातला डेटा किंवा काही
महत्वाची माहिती बदलणे, त्यात
फेरफार करणे, ती नष्ट करणे, त्या
माहितीचे महत्व कमी करणे म्हणजे हॅकीग. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ६६ व ४३. भा.दं.वि. कलम
३७८,
३७९, ४०५ आणि ४०६. |
२-३ वर्षापर्यत तुरुंगवास व ५ लाखापर्यंत दंड. |
|
८ |
वेब जॅकीग Web
Jacking |
डोमेन ताब्यात घेऊन बेकायदेशीरपणे वेबसाइटवर नियंत्रण
मिळवणे याला वेब जॅकिंग म्हणतात. वेब जॅकिंग अटॅक पद्धतीमध्ये हॅकर्स डोमेन नेम
सिस्टम (DNS) शी तडजोड
करतात जी वेबसाइट URL
ला IP पत्त्यावर नेते परंतु
वास्तविक वेबसाइटला कधीही स्पर्श केला जात नाही. थोडक्‍यात, वेबसाईटवर जबरदस्ती ताबा मिळवणे म्हणजे वेब
जॅकीग. हे करण्यासाठी एक तर पासवर्ड ब्रेक करून नतंर तो बदलला
जातो किंवा युजर नेम बदलले
जाते. सॉफ्टवेअरवर ताबा मिळवला जातो. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ६५. भा.दं.वि. कलम
३८४. |
३ वर्षापर्यंत तुरुंगवास व २ लाखापर्यत दंड
किंवा दोन्ही शिक्षा. |
|
९ |
ईमेल बॉम्बिंग (Email bombing) |
ईमेल बॉम्बिंग म्हणजे
एकाच वेळी एखादया व्यक्तीला /कंपनीला
खूप ई-मेल पाठवायचे ज्यामुळे त्याचा ई-मेल अकाऊंट, मेल सर्वर
नष्ट (crash)
होतो. याचा उपयोग सर्वर
डाउन करणे, कामामध्ये व्यत्यय आणणे या साठी मोठ्या प्रमाणात केला जातो. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ४३,६६
|
२-३ वर्षापर्यत तुरुंगवास व दंड. |
|
१० |
व्हायरस अटॅक (Virus attack) |
सर्वसाधारणपणे संगणकाला नुकसान पोहचविणारा प्रोग्राम म्हणून
व्हायरस प्रसिद्ध आहेत. मात्र बर्‍याच वेळेस दुसर्‍याच्या संगकावर संपूर्ण
नियंत्रण मिळविण्‍यासाठी सुध्दा व्हायरस
बनवले जातात. असे व्हायरस बनवणे व ते दुसर्‍याच्या संगणकामध्ये पसरविणे हा सायबर गुन्हा आहे.
व्हायरस हा एक प्रोगाम असतो जो एका
संगणकातून दुसर्‍या संगणकात पसरतो आणि संगणकाच्या
कामात अडथळा आणतो. व्हायरसमुळे संगणकातील डेटा नष्ट होऊ शकतो. व्हायरस हा
ई-मेलमध्ये अटॅचमेंटच्या
सहाय्याने,
इंटरनेटवर डाऊनलोड करताना पसरवता
येतो. व्हायरस
हा बर्‍याच वेळेला सॉफ्टवेअरमध्ये, फाईल्‍समध्ये
असतो. एखाद्या संगणक साधनसामग्रीचा नाश करणे, त्याला हानी
पोहोचविणे, त्याच्या
संपादनाचा दर्जा कमी करणे किंवा त्यावर विपरीत
परिणाम करणे किंवा स्वत:ला दुसर्‍या
संगणक साधनसामग्रीशी
संलग्न करणे किंवा अन्य एखादी घटना घडते तेव्हा कार्यरत होते अशी कोणतीही संगणक
सूचना,
माहिती, आधारसामग्री किंवा प्रोग्राम
म्हणजेच व्हायरस. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ४३. |
२-३ वर्षापर्यत तुरुंगवास व दंड. |
|
११ |
इंटेलेक्चुअल प्रॉपर्टी (कॉपीराइट, सायबर स्क्वॅटिंग) संबधीत गुन्हे Crimes related to intellectual
property (copyright, Cybersquatting) |
पायरसी (Piracy), कॉपीराईटचे
उल्‍लंघन, गैरकायदेशीरपणे
ट्रेडमार्क
वापरणे,
संगणकातील कोड चोरणे ई. प्रकारचे गुन्हे यात येतात. सायबरस्क्वाटिंग (डोमेन स्क्वॅटिंग म्हणूनही ओळखले जाते) म्हणजे दुसर्‍याच्या
मालकीच्या ट्रेडमार्कच्या सद्भावनेतून नफा मिळवण्याच्या उद्देशाने एखाद्या डोमेनच्‍या नावाची
नोंदणी करणे,
तस्करी करणे किंवा डोमेन नाव वापरणे ही क्रिया आहे.
सायबरस्क्वाटिंगला सायबर पायरसी, डोमेन नेम पायरसी किंवा डोमेन नेम ग्रॅबिंग असेही म्हणतात. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ४३,६६, कॉपीराईट अॅक्ट १९५७, कलम ५१, ट्रेडमार्क
अॅक्ट १९९९. |
२-३ वर्षापर्यत तुरुंगवास व दंड. |
|
१२ |
वेब डिफेसमेंट (Web defacement) |
या गुन्ह्यामध्ये
हॅकर्स वेबसाईटचे मूळ पान (सुरवातीचे) बदलून वेबसाईटवर हुबेहूब असे दुसरे (हँकसचे) पान बदलतात, त्‍यातील
माहिती बदलून टाकतात. याचा उपयोग आक्षेपार्ह
मजकूर लिहीणे,
आक्षेपार्ह छायाचित्रे प्रसिध्द करणे, धार्मीक तसेच शासनाच्या किंवा राजकीय
वेबसाईट वरील माहिती बदलणे, खोट्या जाहिराती
देणे,
लोकांची
फसवणूक करणे ई. प्रकारचे गुन्हे केले
जातात. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ६५. भा.दं.वि. कलम
४६३,
४६४, ४६८, ४६९. |
३ वर्षापर्यंत तुरुंगवास व २ लाखापर्यंत दंड
किंवा दोन्ही शिक्षा |
|
१३ |
ऑनलाईन जुगार (Online
gambling) |
आपल्याकडे हजारो वेबसाईट ऑनलाईन जुगारासाठी वापरल्‍या जातात. काही देशात याला मान्यता आहे. या वेबसाईट
द्वारे क्रिकेट,
फुटबॉल या सारख्या अनेक खेळावर जुगार खेळला जातो. भारतात याला मान्यता नाही. |
पब्लीक गॅम्बलींग अॅक्ट १८६७, भारतीय कराराचा कायदा १८७२, लॉटरीज अॅक्ट १९९८. |
२ वर्षापर्यंत तुरुंगवास व १ लाखापर्यंत दंड किंवा दोन्ही
शिक्षा |
|
१४ |
ई-मेल स्पूफिंग (E-mail spoofing) |
ईमेल स्पूफिंग म्हणजे
ईमेलच्‍या हेडरमध्‍ये
बेकायदेशीरपणे फेरफार करणे जेणेकरून
संदेश वास्तविक स्त्रोताव्यतिरिक्त इतर कोणाकडून किंवा कोठूतरी आला आहे असे दिसते. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ६६डी. भा.दं.वि. कलम ४१६, ४१७, ४१९, ४६३,
४६५. |
३ वर्षापर्यंत तुरुंगवास व १ लाखापर्यंत दंड
किंवा दोन्ही शिक्षा. |
|
१५ |
ई-मेल द्वारे फसवणूक (E-mail fraud) |
एखाद्या व्यक्तीला खोटा ई-मेल
पाठवून, त्याला
लॉटरी लागली आहे, त्याने बक्षीस जिंकले आहे असे भासवून फसवले
जाते. याला ई-मेल फ्रॉड असे म्हणतात. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ६६सी. भा.दं.वि. कलम ४१५, ४२० |
३ वर्षापर्यत तुरुंगवास व १ लाखापर्यत दंड. |
|
१६ |
डीनायल ऑफ सर्विस
अॅटॅक (Denial of service attack-DoS), डीस्ट्रीब्युटेड डीनायल ऑफ सर्विस अॅटॅक (Distributed
denial of service attack-
DDOS) |
संगणक, संगणक यंत्रणा
किंवा संगणक नेटवर्क यामध्ये प्रवेश करण्यासाठी प्राधिकृत केलेल्या कोणत्याही
व्यक्तीला कोणत्याही मार्गाने प्रवेश नाकारणे
किंवा नाकारण्याची व्यवस्था करणे. एका
सर्वर संगणकाला त्याच्या क्षमतेपेक्षा जास्त आदेश पाठवले असता सर्वर नष्ट (crash) होतो. हा
गुन्हा संगणकाद्वारे खुप आदेश एकाच वेळेला पाठवून करता येतो किंवा असे काही
प्रोग्राम वेगवेगळ्या ठिकाणी/गावी असलेल्या संगणकात आधीच ई-मेल द्वारा पेरून
ठेऊन (ज्याला झॉम्बी असे म्हणतात) पूर्व नियोजीत वेळेत एकत्र अॅटॅक करण्‍यात येतो. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ६६ व कलम
४३अफ. |
२-३ वर्षापर्यंत तुरुंगवास व ५ लाखापर्यंत दंड |
|
१७ |
फोर्जरी (बनावटी नोटा खोटे कागदपत्रे ई. बनविणे) (Forgery) |
या गुन्हयामध्ये नोटा, पोस्टाचे स्टॅम्‍प, मार्कशीट, शालेय प्रमाणपत्रे या सारखी अनेक कागदपत्रे संगणक, प्रिंटर,
स्कॅनर याचा वापर करून बनावट बनविले जातात व त्यांचा वापर गुन्हा करण्यासाठी
केला जातो. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ६५. भा.दं.वि. कलम
४६३,
४६४, ४६८, ४६९. |
३ वर्षापर्यत तुरुंगवास व २ लाखापर्यंत दंड
किंवा दोन्ही शिक्षा |
|
१८ |
फिशिंग Phishing |
फिशिंग हा इंटरनेट घोटाळ्याचा एक प्रकार आहे ज्याद्वारे
"फिशर्स" बँका आणि वित्तीय संस्थांच्या ग्राहकांना लक्ष्य करतात आणि
संवेदनशील वैयक्तिक माहिती (जसे की क्रेडिट कार्ड तपशील किंवा पिन नंबर) उघड
करण्यासाठी फसवून भाग पाडतात. फिशर साधारणपणे अस्सल दिसणार्‍या स्पूफ ईमेल आणि बनावट
वेबसाइट्स वापरतात. वेबसाईट हुबेहुब टारगेट असलेल्या बँकेच्या किंवा
कंपनीच्या वेबसाईट सारखी दिसते. लोकांना फसवून त्यांची खोटी माहिती, बँक
अकाऊंट व क्रेडीट कार्डची माहिती वगैरे मिळविणे या
प्रकाराला फिशिंग म्हणतात. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ६६डी व कलम
४३. |
३ वर्षापर्यंत तुरुंगवास व १ लाखापर्यंत दंड
किंवा दोन्ही शिक्षा |
|
१९ |
सायबर टेररिझम (Cyber terrorism) |
सायबर टेररिझम म्हणजे इंटरनेटचा वापर हिंसक कृत्ये
करण्यासाठी,
ज्यामुळे सामाजीक, धार्मीक, राजकीय हानी तसेच जिवीतहानी
किंवा शारीरिक हानी होऊ शकते, ज्यामुळे
धमक्या देऊन राजकीय फायदा मिळवता येतो. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ६६अफ. unlawful
activities prevention act कलम १५-२२ भा.दं.वि. कलम १५३अ |
आजीवन तुरुंगवास |
|
२० |
सायबर विश्वातून होणारा पाठलाग (सायबर
स्टॉकिंग -Stalking) |
आधुनिक
काळातील हा सर्वाधिक चर्चित सायबर गुन्हा म्हणावा लागेल. यामध्ये सातत्याने
एखाद्यावर लक्ष ठेवले जाते किंवा त्याचा पाठलाग केला जातो. एखाद्या व्यक्तीला सातत्याने
मेसेजेस पाठविणे,
ईमेल्स पाठविणे किंवा तो वापरत असलेल्या चॅटरुममध्ये प्रवेश करणे
इत्यादी प्रकारांनी त्या व्यक्तीच्या इंटरनेटवरील सर्व हालचालींवर पाळत ठेवली
जाते. यापैकी काही मेसेज धमकीचेही असतात. महिलांना पुरुषांकडून तर लहान मुलांना
लैंगिक अत्याचाराची प्रवृत्ती असलेल्यांकडून अशा प्रकारच्या स्टॉकिंगला सामोरे
जावे लागते. बहुतेकदा इंटरनेटच्या दुनियेत नवीन असलेल्या आणि इंटरनेट
सुरक्षिततेची माहिती नसलेल्यांना याचा सामना करावा लागतो. बहुतेक
प्रकरणात महिला,
मुले किंवा भावनिकदृष्ट्या कमजोर गुन्हेगारांचे बळी ठरतात. हे
गुन्हे करण्यामागे चार प्रकारची कारणे किंवा मानसिकता असल्याचे दिसून येते.
ज्यामध्ये लैंगिक छळ करण्याचा उद्देश, प्रेमात पछाडलेले
असणे, बदल्याची किंवा द्वेषाची भावना आणि इगो यांचा समावेश
होतो. वेबसाईटस, चॅट रुम्स, इंटरनेटवर
असलेली चर्चा घडविणारी व्यासपीठे, ब्लॉग इत्यादी प्रकार
आणि ईमेल या माध्यमांद्वारे गुन्हेगार आपल्या बळींना लक्ष्य करतात. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ४३,६६
|
२-३ वर्षापर्यत तुरुंगवास व दंड. |
|
२१ |
संगणक वा संगणकीय मालमत्तेचा गैरवापर (Misuse of computer or computer property) |
एखाद्या व्यावसायिक आस्थापनेमधील कर्मचार्‍याने तेथील संगणक वा
संगणकीय मालमत्तेचा म्हणजेच प्रत्यक्ष संगणक, इमेल मधील डेटा,
आस्थापानेमधील संगणकाचा बेकायदेशीर कामासाठी केलेला वापर हा
सुध्दा सायबर क्राईम या प्रकारातच मोडतो. आजकाल इमेल सुध्दा एखाद्या कंपनीची मालमत्ता
म्हणून समजली जाते. समजा एखाद्या कंपनीच्या मॅनेजरला जर त्याच्या बॉसने
कंपनीच्या अंतर्गत एखादा इमेल पाठवला ज्यात कंपनीची गोपनीय माहिती असेल आणि जर त्याने तो
दुसर्‍या कंपनीच्या कर्मचार्‍याला एखाद्या विशिष्ट
हेतुपुरस्पर फॉरवर्ड केला तरी तो
प्रकार सायबर गुन्ह्यांतर्गत येतो. |
Information
Technology (amended) Act 2008, कलम ४३,६६
|
२-३ वर्षापर्यत तुरुंगवास व दंड. |
संगणकाचा व इंटरनेटचा जसा जसा वापर वाढत चालला आहे तसा याबाबत घडणार्‍या सायबर गुन्ह्याचे प्रमाण देखील वाढत चालले आहे. डेटा थेप्ट, सायबर स्टॉकिंग, हॉकिंग, व्हायरस ऍटॅक, पोर्नोग्राफी ही महत्वाची सायबर गुन्हे तर आहेतच. त्याशिवाय सॉफ्टवेअर पायरसी, फिशिंग, स्पुफिंग, स्टॉकिंग, क्रेडीट कार्ड फ्रॉड, थ्रेटनींग, ड्रग्ज ट्रॅफिकिंग, सायबर टेररिझम अशा व्यापक स्वरुपात देखील सायबर क्राईम घडत आहे.
आज भारतात हॉकिंग, पोर्नोग्राफी
व डेटा थेप्ट हे तीन स्वरुपाचे गुन्हे आयटी कायद्‍याखाली नोंदविले जातात.
सर्वसाधारण
लहान मोठय़ा गुन्ह्यातील गुन्हेगारांना शोधण्यापेक्षा सायबर गुन्हे व गुन्हेगार
शोधणे सोपं आहे. मात्र सायबर क्राईममध्ये फसले गेलेले लोक पुढे येऊन तक्रार
देण्याचे प्रमाण दुर्दैवाने कमी आहे. फ्रॉड मेल, धमकी देणारे मेल,
किडनॉपिंग, फिशिंग, पोर्नोग्राफी आदींचे गुन्हे उघड करणे अतिशय सोपे आहे. यासाठी वापरात
आलेल्या संगणक किंवा मेलवरुन गुन्हेगाराचा आयपी ऍड्रेस (इंटरनेट प्रोटोकॉल ऍड्रेस)
शोधला जातो. असा मेल कोणत्या सर्व्हरवरुन आला हे शोधले जाते. आयपी ऍड्रेसवरुन
वापरण्यात आलेल संगणक, त्याचा प्रकार, इंटरनेट स्पीड, सर्व्हरचे लोकेशन व सदरचा मेल
कोठून आला हे उघड करुन गुन्हेगाराला शोधता येते.
असे
सर्व गुन्हे आपल्याबाबतीत घडू नयेत म्हणून आपणच काळजी घेतली पाहिजे. जसे इंटरनेट
वापरताना आपला आयडी क्रमांक, नेट बँकींग अकाऊंट क्रमांक, आपला आयडी क्रमांक, पासवर्ड, क्रेडीट किंवा डेबीट पासवर्ड क्रमांक अथवा आपली वैयक्तिक माहिती उघड
करताना सावधानता बाळगावी. ऑन लाईन खरेदी करताना सुरक्षिततेचे उपाय योजावेत. आपली
संगणक सिस्टीम ऍन्टी व्हायरस, फायर वॉलने सुरक्षित
ठेवावी. स्पॅम मेल, फसवे मेल यावर क्लिक करुन उघडण्याचा
प्रयत्न करु नये. अशा मेल मधून व्हायरसची एक्झीक्युटेबल फाईल आपल्या नकळत डाऊन लोड
होते. आपण जेव्हा संगणकावर काम करतो तेव्हा केलेल्या कामाची एक डुप्लीकेट फाईल
तयार होऊन ती हार्ड डिक्सवर सेव्ह होते. जेव्हा आपण इंटरनेट चालू करतो तेव्हा
अलगदपणे ही माहिती हॅकरला मेल व्दारे प्राप्त होते. त्यामुळे पुढील फसगत
टाळण्यासाठी अशा प्रकारचे फसवे मेल डीलीट करणे हाच मोठा प्रतिबंधात्मक उपाय ठरतो.
š=
Rate This Article
या लेखात, आम्ही आपणाला सायबर गुन्हे. याबाबत माहिती दिली आहे आम्हाला आशा आहे की, तुम्हाला ती आवडली असेल. माहिती आवडली असेल तर, सदरची माहिती तुमच्या मित्रांनाही शेअर करा.
आपले महसूल कायद्याविषयक प्रश्न विचारण्यासाठी आमच्या वेबसाईटला भेट द्या. आणि आमच्या टेलिग्राम चॅनेललाही आजच जॉईन व्हा. Website Link Telegram Channel Link धन्यवाद !