म.ज.म.
अधिनियम १९६६ मधील कलम ४२ ड आकारणी
महसूल
व वन विभाग यांचेकडील शासन परिपत्रक क्र. एन.ए.पी-२०१७/प्र.क्र.१४२/टी-१, दि. १४.३.२०१८ आणि महाराष्ट्र
अधिनियम क्रमांक १२/२०१८ अन्‍वये,
महाराष्ट्र
जमीन महसूल अधिनियम १९६६ मध्‍ये
नव्‍याने कलम ४२-ड समाविष्‍ट करण्‍यात आले आहे.
महाराष्ट्र
जमीन महसूल अधिनियम १९६६, कलम
१२२ अन्‍वये गावांच्‍या, नगरांच्‍या आणि शहरांच्‍या हद्‍दी ठरविल्‍या जातात. अशा हद्दीपासून
दोनशे मिटरच्‍या परिघीय क्षेत्रातील जनतेस अकृषिक वापराची प्रक्रिया अधिक सुलभ
करण्‍याच्‍या अनुषंगाने कलम ४२ ड समाविष्‍ट करण्‍यात आले आहे. अशा जमिनींच्‍या
मानीव अकृषिक रुपातंरणासाठी संबधीत जिल्‍हाधिकारी यांनी स्‍वत:
किंवा संबधीतानी केलेल्‍या अर्जावरुन खालील प्रमाणे
कार्यवाही करणे अपेक्षीत आहे.
P यासाठी प्रथम, धारणाधिकार वर्ग १ असलेल्‍या जमिनीचा धारणाधिकार, जमीनीच्‍या रुपातंरणबाबत देय असलेला रुपातंरण कर आणि अकृषिक आकारणी
याबाबतची माहिती संकलीत करणे आवश्‍यक आहे.
P धारणाधिकार
वर्ग २
असल्यास नजराणा किंवा अधिमुल्‍य आणि इतर शासकीय
देणी किती आहेत याबाबतची माहिती संकलीत करणे
आवश्‍यक आहे.
P अशी माहिती
संकलीत करुन सदरील रक्कम कोणत्‍या लेखाशिर्षाखाली भरावयाची आहे याबाबत सबंधीत भोगवटदारास
कळवायचे आहे. तसेच सदरील रक्कम शासन जमा केल्‍यानंतर ४२- ड मधील तरतुदीनुसार अशी जमीन
अकृषिक वापरात रुपातंरीत झाली असल्‍याचे समजण्‍यात येईल व जमीन अकृषिक झाल्‍याची नोंद
फेरफार अभिलेखात घेण्‍यात येईल.
वरील प्रक्रिया पूर्ण करण्‍यासाठी खालीलप्रमाणे कार्यवाही
करणे अपेक्षीत आहे.
u संबंधित यंत्रणेमार्फत किंवा
अर्जानुसार संकलीत करणे:
सर्व प्रथम तहसिलदार/उपअधिक्षक भूमी अभिलेख/मंडळ
अधिकारी/तलाठी यांची तहसिल स्‍तरावर संयुक्‍त बैठक आयोजित करून गावाच्‍या/शहराच्‍या
हददीपासून २०० मीटरच्‍या आत येणार्‍या सर्व्‍हे
नं./गट नंबरची यादी तयार करावी.
u जमिनीचा भोगवटादार वर्ग व
धारणाधिकार याची माहिती संकलीत करणे:
संबधीत
मंडळ अधिकारी/तलाठी, ना.त.म./अ.का./लिपीक यांनी उपरोक्‍त
यादीप्रमाणे सदर जमिनींच्‍या भोगवटदारांची यादी तयार करावी. अशा भोगवटदारांचा
अकृषिक वापर चालू आहे किंवा कसे आणि अकृषिक
वापर सुरू असल्यास,
वापराचे
प्रयोजन व त्‍यास असलेल्‍या परवानगीबाबत माहिती
मिळवावी आणि गाव नमुना १-क नुसार संबधीत भोगवटदाराचा
धारणाधिकार कोणता आहे याची पडताळणी करावी.
u कर निश्‍चिती: भोगवटदार व
क्षेत्रनिहाय जमिनीच्‍या रुपातंरणाबाबत देय असलेला रुपातंरीत
कर व अकृषिक आकारणी निश्चित करावी.
जमिनीचा धारणाधिकार वर्ग २ असल्यास नजराणा किंवा
अधिमुल्‍य आणि इतर शासकिय देणी किती आहेत हे भोगवटदार निहाय निश्‍चीत करावे आणि धारणाधिकार वर्ग २ असलेल्‍या भोगवटदारास
सदर जमिनीच्‍या वापराच्‍या परवानगीबाबत जिल्‍हाधिकारी
कार्यालयास संपर्क करण्‍यास कळवावे व त्‍यानुसार अशा जमीनीच्‍या अकृषिक रुपातंरणाबाबत
जिल्‍हाधिकारी कार्यालयाचे अभिप्राय प्राप्‍त करुन घ्‍यावे.
u भोगवटदारास कळविणे: संबधीत
मंडळ अधिकारी/तलाठी यांनी वरील प्रमाणे
भोगवटदार निहाय निश्‍चीत केलेली रक्कम कोणत्‍या लेखाशिर्षाखाली जमा करावी याबाबत संबंधित भोगवटदारास कळवावे.
उदाहरण:
Ü मौजे
परभणी, ता. परभणी, जि. परभणी येथील सर्व्‍हे नंबर १००, क्षेत्र ०.२० हे. आर हा भोगवटादार वर्ग-१ असून श्री. कैलास मठपती
यांचे नावे आहे.
Ü महसूल
कायदयातील तरतुदीनुसार वर्ग १ मधील गावांसाठी अकृषीक आकारणीचा दर ०.१० पैसे प्रति
चौरस मीटर तर वर्ग २ गावासाठी ०.०५ प्रति चौरस मीटर असा आहे.
उपरोक्‍त
मिळकतीच्‍या अकृषिक आकारणीची गणना खालील प्रमाणे होईल.
´
०.२० हे.आर = २००० चौरस मीटर
´ २०००
चौरस मिटर गुणिले अकृषिक आकारणीचा दर ०.१० पैसे = २०० रुपये आकार
´ आकार
+ स्‍थानिक उपकर = वार्षिक आकारणी
रु.
२०० +
रु.१४०० + रु. २०० = रु.
१८०० वार्षिक आकारणी
(ऐन
+
सातपट जि.प. उपकर + ऐन इतका ग्रा.प.उपकर)
´ म.ज.म.अधिनियम
१९६६ कलम ४७ अ नुसार परिवर्तन कर / रुपांतरण कर आकारणीच्‍या पाचपटी पर्यंत = रु. २०० x
५ = रु. १०००
वरील
प्रमाणे ०.२० हे. आर म्‍हणजेच २००० चौरस मीटरसाठी एकूण रु. १८०० वार्षीक आकारणी + रु. १००० परिर्वतन कर / रुपांतरण कर = रु. २८०० कर
निश्चित करण्‍यात येईल.
वरील
रकमेचा भरणा शासकीय तिजोरीत, म.ज.म अधिनियम १९६६, कलम ४२ ड नुसार मानिव अकृषीक
रुपांतरणापोटी, विहीत लेखाशिर्षाखाली शासकीय तिजोरीत जमा केल्‍यास सदर जमीन कलम ४२
ड नुसार अकृषीक वापराकरीता रुपांतरीत झाली असे समजण्‍यात येईल.
सदर
रक्‍कमेचा भरणा केल्‍याच्‍या
चलनाची प्रत तलाठी यांना प्राप्‍त झाल्यानंतर संबंधित जमीन अकृषिक झाल्‍याची नोंद
अधिकार अभिलेखात सात दिवसांच्‍या आत फेरफार अन्‍वये नोंदविण्‍यात यावी व
मंडलअधिकारी यांनी विनाविलंब सदरची नोंद प्रमाणित करून त्याचा अंमल सात-बारा सदरी
द्‍यावा.
वरीलप्रमाणे जमीन अकृषिक झाल्यानंतर महाराष्ट्र धारण जमिनींचे तुकडे पाडण्यास प्रतिबंध
व त्यांचे एकत्रीकरण अधिनियम, १९४७ च्‍या
तरतूदी अशा जमिनीला लागू होणार नाहीत.
अशा जमिनीचा प्रत्‍यक्ष अकृषिक वापर करण्‍यापूर्वी
भोगवटादाराला महाराष्ट्र प्रादेशिक नियोजन व नगररचना
अधिनियम
१९६६, कलम १८ अन्‍वये विकास
परवानगी/बांधकाम परवानगी घेणे आवश्‍यक
असेल.
नोटीस नमुना:
¯
¯
महाराष्ट्र
जमीन महसुल अधिनियम १९६६ चे कलम ४२-ड नुसार धारणाधिकार वर्ग १ असलेल्‍या खातेदाराला दयावयाची नोटीस नमुना:
नोटीस
(वाचा:
म.ज.म.अ.१९६६,कलम ४२-ड)
जा.क्र.२०१८/नोटीस/४२-ड/सिआर/
दिनांकः / /२०१८
प्रति,
श्री./श्रीमती------
रा.--------------------
विषयः महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम
१९६६,कलम
४२-ड नुसार मानिव
अकृषिक रुपातंरण
महाराष्ट्र
शासनाने म.ज.म.अ.१९६६,
कलम
४२-ड नुसार कोणत्‍याही गावाच्‍या, नगर
किंवा शहर यांच्‍या
हददीपासून २०० मीटरच्‍या आत स्थित क्षेत्रात परंतु प्रारुप किंवा अंतिम प्रादेशिक योजनेमध्‍ये
विकास योग्‍य क्षेत्रासाठी वाटप केलेल्‍या क्षेत्रात, (ज्‍याचा निर्देश “परिघीय क्षेत्र” असा करण्‍यात आला आहे) स्थित असलेली कोणतीही जमीन, अशा
क्षेत्राला लागू असलेल्‍या विकास नियत्रंण विनियमांच्‍या तरतूदींना अधीन राहून, निवासी प्रयोजनासाठी किंवा प्रारुप किंवा अंतिम प्रादेशिक योजनेनुसार अनुज्ञेय
प्रयोजनासाठी अकृषिक वापरात रुपातंरीत केली असल्‍याचे मानण्‍यात येईल अशा सूचना दिलेल्‍या
आहेत.
तसेच संबधीत व्‍यक्‍तीने शासनास महाराष्ट्र जमीन महसूल
अधिनियम १९६६, कलम ४२-ड अन्‍वये जमिनीच्‍या मानिव अकृषिक रुपांतरणा पोटी देय रकमा, विहित
लेखाशिर्षाखाली जमा केल्‍यानंतर, सदर जमीन महाराष्ट्र
जमीन महसूल अधिनियम १९६६, कलम ४२-ड मधील तरतुदीन्‍वये अकृषिक वापरात
रुपातंरीत झाली असल्‍याचे समजण्‍यात येईल अशाही सुचना दिलेल्‍या आहेत.
आपल्‍या जमिनीबाबत खात्री केली असता, आपली
मौजे------------, तालुका----, जिल्हा------ येथील सर्व्‍हे/गट नंबर-----,
क्षेत्र -----हे.------आर---- ही
जमीन गावाच्‍या/शहराच्‍या हददीच्‍या २०० मीटरच्‍या आत स्थित असल्‍याचे दिसुन आले आहे. त्‍यानुसार आपण खालील तपशीलाप्रमाणे अकृषक कर व इतर अनुषंगीक
कराची रक्कम शासकीय तिजोरीत जमा
केल्‍यास आपली शेतजमीन अकृषिक वापरात रुपातंरीत झाल्‍याचे समजण्‍यात येईल.
तपशील:
१. जमीनीचे क्षेत्र ------ हे.-----आर/---चौ.मी.
२. जमीन वापराचे प्रयोजन:-
३. प्रति चौ.मी. अकृषिक आकारणी दर रु.--- पै.---
४. एकूण अकृषिक आकारणी (अ.क्र.१×३) रु.--- पै.---
५. जि.प. उपकर (अकृषिक आकारणीच्‍या
७ पट) रु.--- पै.---
६. ग्रा.पं. उपकर (अकृषिक आकारणीच्‍या
१ पट) रु.--- पै.---
७. एकूण शासन जमा करावयाची रक्कम (अ. क्र.४+५+६)
रु.--- पै.---
आपण वरील प्रमाणे एकूण रक्कम रु.------पै.------- लेखाशिर्ष ------------------------ खाली
जमा केल्‍यास आपली शेतजमीन अकृषिक झाल्‍याचे मानण्‍यात येईल.
तसेच याबाबतचा फेरफार नोंदवून गाव
नमुना सात-बारा सदरी त्‍याची नोंद घेण्‍यात येईल.
तहसिलदार,
ता.-----------,
जि.--------
सूचना: वरील
प्रमाणे
जमिनीचा प्रत्‍यक्ष अकृषिक वापर करण्‍यापूर्वी
महाराष्ट्र प्रादेशिक नियोजन
व नगररचना अधिनियम १९६६, कलम
१८ अन्‍वये आपणास विकास परवानगी/बांधकाम
परवानगी घ्‍यावी लागेल याची नोंद घ्‍यावी.
bžb
Rate This Article
या लेखात, आम्ही आपणाला म.ज.म. अधिनियम १९६६ मधील कलम ४२ ड आकारणी. याबाबत माहिती दिली आहे आम्हाला आशा आहे की, तुम्हाला ती आवडली असेल. माहिती आवडली असेल तर, सदरची माहिती तुमच्या मित्रांनाही शेअर करा.
आपले महसूल कायद्याविषयक प्रश्न विचारण्यासाठी आमच्या वेबसाईटला भेट द्या. आणि आमच्या टेलिग्राम चॅनेललाही आजच जॉईन व्हा. Website Link Telegram Channel Link धन्यवाद !